Lo temps desfà pas las causas. Pòt pas. Sòl las far d'autras de coma foguèron. Aquò òc pòt. Fa aital amb los remembres, que lo temps li torna a el grises o de colors viuas, sens que poscam saber cossí e perqué.
Las causas càmbian pas. Èran ja quand foguèron. Mas lo temps tanben nos ditz qué foguèron. E qué son. Pr'amor que los remembres pas totjorn o dison.
Mas arriban un jorn e fòrça de çò de viscut daissa d'èsser remembre. E resulta que lo temps o a tornat vida e o nos mòstra ara. E nos ditz qué avèm viscut.
Aqueste meteis temps que de la man dels remembres nos narrava una vida que cresiam viscuda, es lo meteis que daissa a las pòrtas de las causas, pas dels remembres.
Ailà, segut front a front amb nosautres meteisses, nos demoram alavetz en silenci. En nos gardant. En nos entendent, en tractant d'entendre, en contemplant almens la vida d'òm que sèm nosautres meteisses.
Siás pas s'es aquesta la màger solitud. Siás pas se quand entendèm los remembres e las causas que los faguèron nàisser, siás pas se quand vesèm un nosautres meteisses que coneissiam pas, sèm sols vertadièrament. Tal còp, la meteissa vertat que nos fa liuras, nos liura d'una solitud qu'es pas d'autra causa que la luenhença amb çò que sèm vertadièrament e avèm fach de las nòstras vidas.
E aital, passen dètz, quinze o vint e cinc ans, brica de çò que foguèt serà desparièr. Lo temps desfà pas las causas. Ni nos desfà. Sèm nosautres qui tal còp amb lo temps e qualquarren de vida viscuda e qualquarren de melhora vista, vejam çò que las causas foguèron e perqué. Òm vei qu'amb lo temps pèrd la vision, las causas s'aluenhan, se fan mens claras en los nòstres uèlhs. Mas fa d'ans, quand aviam bona vista, vesiam pas çò qu'amb los ans, quand nos soi tornat vièlhs, podèm veire. Nos es donat veire. Nos ausam a veire. Lo temps nos mòstra. Foguèt lo temps e viure çò que nos permetèt veire.
Poiriá èsser aquesta una de las rasons qu'existisca lo temps pels òmes. Una rason poetica, benlèu. Mas probablament veritabla. Las causas se nos mòstran lentament, e los nòstres uèlhs veson abans que brica las aparèncias. Almens per un temps.
La sabença es sabor e prigondor. Mas entre los òmes, dins la majoritat de nosautres, la sabença es puslèu temps. Temps viscut, temps vist e per veire.
D'autra manièra, la sabença es un present especial, una gràcia. Qualquarren que ni lo temps ni viure ni veire poiriá nos donar.
Un jorn, esperi, arribarai a veire.
La miá vida, per çò lèu. La miá veritabla vida. E las vidas d'unes autres -las vidas veritablas d'aqueles que foguèron los mieus autres- e çò qu'ai fach en elas. E çò que m'an fach. Lo lum e lo plan que m'an donat. E lo lum e lo plan que m'ajan levat.
Veirai los mieus amors e lo mieu amor. Çò qu'ai aimat. Es quaus m'an aimat. E eth quau estat soi estat a la fin per los mieus amors, los amors que m'an aimat e los amors qu'ai aimat.
Tal còp li calga passar mai que d'ans. Tal còp li calga passar mai que temps.
Tal còp tot aiçò serà davant los mieus uèlhs quand serà passat lo temps, tot lo temps.
Quand aurà pas mai temps.